Ślizień Aleksander Kazimierz h. własnego Świat (zm. 1684), stolnik oszmiański.
Był synem Aleksandra, stolnika oszmiańskiego i sekretarza królewskiego, oraz Katarzyny, córki Krzysztofa Stachowskiego, marszałka oszmiańskiego. Miał trzech braci: Mikołaja, Stanisława i Jana, zmarłych młodo.
Ś. był zapewne pełnoletni, gdy 27 II 1642 ojciec otrzymał zgodę króla Władysława IV na scedowanie mu stolnikostwa; ostatecznie jednak do cesji nie doszło. Wzorem ojca związał się Ś. za młodu z dworem królewskim i został sekretarzem oraz strukczaszym królewskim (już przed lutym 1645). Zaliczał się do grona klientów marszałka nadw. lit. Kazimierza Leona Sapiehy i zapewne dzięki m.in. jego protekcji otrzymał 3 II 1645 urząd podstolego oszmiańskiego. Towarzyszył Sapieże, już wtedy podkanclerzemu lit., na sejmie 1646 r., sam być może posłując z pow. oszmiańskiego (woj. wileńskie). Na sejmiku relacyjnym w Słonimiu (woj. nowogródzkie) 25 VIII 1648 został posłem na sejm elekcyjny t.r.; na sejmie tym obrano go do deputacji do boku marszałków, koronnego i litewskiego, powołanej dla sądzenia przestępstw popełnionych podczas elekcji. Na sesji 19 X t.r. wszedł do delegacji koła rycerskiego, wysłanej do senatu z prośbą o zapewnienie zbrojnej ochrony elektorom; opowiedział się przeciw pomysłom skrócenia czasu elekcji. Został deputatem do układania paktów konwentów, a elekcję Jana Kazimierza podpisał z woj. wileńskim. Pow. słonimski reprezentował ponownie na sejmie 1650 r. Protekcji Sapiehy zawdzięczał awans 9 I (2 II) 1651 na stolnikostwo oszmiańskie po zmarłym ojcu. To zapewne Ś. wspomógł w r. 1652 bazylianów byteńskich i przyczynił się do wydania „Ecphonemata liturgiey greckiey...” (pt. „Hermeniey...”, [b.m.w.] 1652). Na sejmiku gromnicznym w Słonimiu, 2 II 1652, został wybrany na deputata do Tryb. Głównego Lit.; również z pow. słonimskiego posłował na sejm nadzwycz. 1654 r., a na sejmiku relacyjnym w Słonimiu 8 VII 1655 obrano go poborcą raty podatku podymnego. Po zajęciu większości W. Ks. Lit. przez wojska moskiewskie Ś. złożył w październiku t.r. przysięgę na wierność carowi Aleksemu, który ogłosił się wielkim księciem. W obozie w Jeziernicy 18 XI zebrana na pospolitym ruszeniu szlachta słonimska wybrała Ś-a do grona posłów do szlachty powiatów: lidzkiego, grodzieńskiego i wołkowyskiego dla ustalenia wspólnej strategii postępowania wobec skomplikowanej sytuacji w kraju. Na początku r. 1657 przebywał Ś. na terenie wolnego od Moskwy woj. brzeskiego lit., w star. błudeńskim.
Zapewne w r. 1657 związał się Ś. z Aleksandrem Hilarym Połubińskim, pisarzem polnym lit. i administratorem ekonomii brzeskiej, który na wiele lat powierzył mu funkcję wiceadministratora. Na sejmie 1661 r. wyznaczono Ś-a do komisji do rozgraniczenia woj. brzeskiego lit. i woj. podlaskiego. Był na sejmiku relacyjnym w Brześciu Lit. 6 VIII t.r., tamże został 31 V 1662 wybrany do sądów fiskalnych, a trzy dni później sejmik brzeski wyznaczył go w skład poselstwa do skonfederowanego wojska lit. Na sejmie nadzwycz. 1665 r. reprezentował pow. słonimski. W r. 1667 ponownie sprawował funkcję deputata z pow. słonimskiego do Tryb. Głównego Lit.; został na nim wybrany do koła duchownego. Na sejmie konwokacyjnym 1668 r., na który posłował z pow. słonimskiego, podpisał konfederację generalną z zastrzeżeniem praw Kościoła katolickiego. Obrany posłem z pow. słonimskiego na sejm elekcyjny 1669 r., oddał na nim głos na Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Pod koniec r. 1670 szlachta słonimska wybrała go na poborcę podatku, uchwalonego na sejmie zwycz. t.r. Jako deputat z pow. słonimskiego do Tryb. Głównego Lit. wszedł w r. 1673 powtórnie do koła duchownego (po raz trzeci w r. 1680). Wziął udział z woj. brzeskim lit. w elekcji Jana Sobieskiego w r. 1674, uczestniczył w sejmiku gromnicznym w Brześciu Lit. 2 II 1675 oraz sejmiku słonimskim 10 XII 1676. Być może to Ś. (lub jego syn Stefan Jan ) był posłem z pow. słonimskiego na sejm 1683 r.
Po bezpotomnej śmierci braci oraz dzięki dochodom uzyskiwanym z tytułu funkcji wiceadministratora ekonomii brzeskiej Ś. zgromadził pokaźny majątek. Ponadto poślubiona 31 VIII 1648 Teodora z Mieleszków (1631—1666), jedyna córka Chryzostoma Mieleszki (zm. 1632), podkomorzyca grodzieńskiego, i Katarzyny z Brzuchańskich (zm. 1662), wniosła mu w posagu rodowe Dziewiątkowicze (pow. słonimski, odtąd główna siedziba Śliźniów), a także pretensje do reszty fortuny rodzinnej, w skład której wchodziły: Ostrowiec, Lubcza (pow. grodzieński) i Ławno-Bohdanowszczyzna (pow. grodzieński i lidzki). Dobra te były poważnie zadłużone i Ś. musiał sprzedać ich część na zaspokojenie wierzycieli. Prowadził długoletni proces z opiekunem prawnym żony, Aleksandrem Krzysztofem Buchowieckim, podkomorzym grodzieńskim, a następnie z jego synem Krzysztofem Janem, marszałkiem grodzieńskim, którzy przywłaszczyli sobie część majętności. Ś. był także właścicielem Kostyk (Kostug), Matyk (Motyk), Kniahinicz, Studzionek i Słukaczaszy oraz dzierżawcą Olisiejewicz (wszystkie w pow. oszmiańskim) i klucza poleskiego od ekonomii brzeskiej. Dn. 1 I 1658 Ś. z żoną Teodorą ufundował szpital przy cerkwi unickiej w Dziewiątkowiczach (co potwierdził 4 V 1672 z drugą żoną). Był też jednym z dobrodziejów jezuitów i dominikanów w Brześciu Lit. oraz bernardynów w Budsławiu, z którymi jednak od r. 1655 procesował się przez wiele lat o puszczę. Dn. 21 VII 1683 w Dziewiątkowiczach spisał testament, w którym opiekunem młodszych dzieci uczynił syna, Stefana Jana. Ś. zmarł 26 I 1684, został pochowany w kościele Bernardynów w Budsławiu, gdzie syn ufundował mu marmurowe epitafium.
Po śmierci żony Teodory Ś. poślubił 5 II 1668 Helenę (zm. 1682), córkę rajcy wileńskiego Samuela Filipowicza (zm. 1663), unity, i Reginy z Kostrowickich, prawosławnej. Helena została wychowana w wierze matki i nie wiadomo, czy przeszła na katolicyzm. Wniosła w posagu 8 tys. zł. W pierwszym małżeństwie miał czterech synów: Stefana Jana i zmarłych w młodym wieku: Aleksandra Hilarego, Krzysztofa i Jana. Z drugiego małżeństwa pozostawił synów: Michała Ignacego Brunona (zob.), Benedykta Szymona (zm. 1709), krajczego oszmiańskiego, Andrzeja Aleksandra (zm. po 1727), cześnika oszmiańskiego, i Antoniego (zm. 1700), łowczego oszmiańskiego, oraz osiem córek: Annę, Helenę i Ludwikę zmarłe młodo, Justynę, w zakonie Judytę, bazyliankę w klasztorze Świętego Ducha w Mińsku Lit., Teodorę, zamężną za Kazimierzem Florianem Świtem Illiczem, skarbnikiem wołkowyskim, a potem za Ludwikiem Przeradowskim, star. czerkaskim, Joannę, żonę Dominika Puciaty, podczaszego brasławskiego, Krystynę, wydaną za Jana Kiersnowskiego, i Teresę Petronelę (zm. 1757), poślubioną Erazmowi Janowi Świechowskiemu, sędziemu ziemskiemu oszmiańskiemu, a następnie Samuelowi Abramowiczowi, stolnikowi wileńskiemu. Wnukiem Ś-a był Michał Adam Ślizień (zob.).
Deputaci lit.; Elektorowie; Elektorów poczet; Estreicher, XXIII 301—2; Niesiecki, VIII; Urzędnicy lit., I; — Czarnocki K., Historie o Mieleszkach, Wyd. K. Czarnocki, W. 2008; Sawicki M., Instrukcje sejmikowe i relacje z wydarzeń publicznych z II połowy XVII wieku w Narodowym Historycznym Archiwum Państwowym w Grodnie, w: Haradzienski palimpsest 2010. Dzjaržaŭnyja i sacyjalʼnyja struktury. XVI—XX st.st., Minsk 2011 s. 138; tenże, Stronnictwo dworskie w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1648—1655, Opole 2010; Sielicki F., Region dołhinowsko-budsławsko-krzywicki na dawnej Wileńszczyźnie. Kronika historyczna, W.—Wr. 1989; Sliž N., Sjamja Aljaksandra Sliznja, ašmianskaha stolnika, w: Kultura Haradzienskaha rehiona, prablemy razviccja va umovach polietničnaha sumiežža. Zbornik naukovych prac, Hrodna 2003 s. 39—44; Tyla A., Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės iždas per dvidešimtetį karą (1648—1667), Vilnius 2010; — Akty vil. archeogr. kom., III, XI; Archeogr. sbornik dokumentov, XI; Diariusz sejmu elekcyjnego 1648 roku, Oprac. J. Dąbrowski, Kr. 2013; Metryka Litewska. Księga wpisów nr 131, Oprac. A. Rachuba, W. 2001; Rejestr przysięgowy szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego 1655 r., Oprac. E. E. Łykowa, M. Kulecki, w: Monumenta historica res gestas Europae Orientalis illustrantia, Red. H. Graly, Moscoviae—Varsoviae 1999 IV; Vol. leg., IV 200, 209, 720, 1064, V 321 (błędnie jako Slirun); — AGAD: Nabytki 36 k. 27, Zbiór mater. różnej proweniencji, nr 40 s. 28, nr 43 s. 28, Zbiór z Muz. Narod., nr 850 s. 10; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 5828 k. 38, rkp. 6710, 6711; B. Ossol.: rkp. 5426 nr 2; Gosudarstvennaja istoričeskaja biblioteka w Moskwie: rkp. 95331; Latvijas valsts vēstures arhīvs w Rydze: F. 554 op. 1 nr 497 k. 107; Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: Senieji Aktai, nr 13 k. 97—100v, nr 45 k. 529—32v, nr 47 k. 175, nr 4724 k. 1433; Nacyjanal’ny histaryčny archiŭ Belarusi w Grodnie: F. 1663 op. 1 nr 2, 3, 57, 97, 410 k. 30—1, 164—4v, 144—4v, nr 412 k. 1—6v, 70—9; Nacyjanalʼny histaryčny archiŭ Belarusi w Mińsku: F. 1705 nr 19 s. 1453—6; Rossjskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 nr 122 k. 4v, nr 132 k. 612—15, nr 505 k. 420—20v.
Andrzej Rachuba